Normy rozwojowe dziecka
Mowa stanowi podstawę rozwoju osobowości dziecka i prawidłowego przebiegu procesów myślowych. Czuwanie nad przebiegiem jej rozwoju od najwcześniejszego dzieciństwa jest ważnym zadaniem rodziny, a później przedszkola oraz szkoły. Aby to było możliwe konieczna jest znajomość norm rozwojowych dziecka. Ta wiedza pozwala na ustalenie aktualnego poziomu jego mowy oraz określenie ewentualnych opóźnień w jej rozwoju.
TRZYLATEK:
- Rozumie to, co do niego mówimy i spełnia proste polecenia.
- Próbuje wykonywać codzienne czynności według podanych instrukcji.
- Pytany podaje swoje imię
- Wypowiada kilkuzdaniowe zdania, mówi chętnie i dużo.
- Zadaje pytania, nie zawsze jasno sprecyzowane.
- Powinien wypowiadać prawidłowo: wszystkie samogłoski, spółgłoski p, b, m, f, w, t, d, n, l, ś, ź, ć, dź, ń, k, g, ch, j, ł.Głoski s, z ,c, dz oraz sz, ż, cz, dż mogą być wymawiane jako ś, ź, ć, dź, a głoska r jako l.
CZTEROLATEK:
- Rozumie i wykonuje nasze polecenia (zawierające wyrażenia przyimkowe: na, pod, za, obok, itp.).
- Rozpoznaje i nazywa podstawowe kolory.
- Pytany odpowiada, co robi.
- Odpowiada na pytania (dlaczego?).
- Potrafi mówić o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, chociaż czasem myli określenia czasu.
- Jest zaciekawiony poprawnością językową, choć w jego mowie zdarzają się niepoprawne konstrukcje gramatyczne.
- Zadaje bardzo dużo pytań (po co?, jakie?, dlaczego?).
- Stosuje neologizmy dziecięce, gdy nie pamięta lub nie zna nazwy przedmiotu czy zjawiska, np. uszolog (lekarz od uszów). Nie należy utrwalać neologizmów i zawsze podawać prawidłową nazwę.
- Powinien prawidłowo wymawiać głoski: s, z, c, dz (twardo i z zamkniętymi ustami), natomiast: sz, ż, cz, dż mogą być jeszcze wymawiane jako s, z, c, dz, a r jako l.
- Nie powinniśmy zmuszać dziecka do wymowy głoski r, gdyż aparat mowy nie jest jeszcze na to przygotowany i może dojść do wytworzenia nieprawidłowego dźwięku (np. r – tylnojęzykowe).
PIĘCIOLATEK:
- Stosuje wypowiedzi wielozdaniowe, opowiada zdarzenia, opisuje przedmioty i ich zastosowanie, używa różnych przyimków.
- Uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo-skutkowe.
- Potrafi wyjaśnić znaczenie słów.
- Dokonuje autokorekty mowy, znikają nieprawidłowości gramatyczne.
- Może wymawiać jeszcze r jako l, a sz, ż, cz, dż jako s, z, c, dz, ale często pojawia się prawidłowe lub hiperpoprawne brzmienie, np. „rarka” zamiast lalka, albo „szok” zamiast sok.
SZEŚCIOLATEK:
- Ma opanowane podstawy systemu językowego.
- Powinien wymawiać prawidłowo wszystkie głoski.
Opracowała:
mgr Urszula Stec-logopeda
